Inleiding

Vanuit het innovatiebudget 2020 kwamen we achter het experiment van de digitale geboorteaangifte. Hier zagen we een kans in om te onderzoeken of we in de digitale geboorteaangifte direct de aangifte Kinderbijslag zouden kunnen verzorgen. Dit vanuit het oog van meer gemak voor nieuwe ouders en ondersteunend aan de één overheid dienstverlening.

Meer informatie over het toekennen van het innovatiebudget:
Toekenning Innovatiebudget 2020: de 24 geselecteerde projecten Innovatiebudget – Digitale Overheid

Doel en waarom doen we dit?

Het primaire doel van dit experiment is om door middel van exploratief onderzoek er achter te komen wat het betekent voor de SVB, burgers en ketenpartners om vanuit de visie van één overheid dienstverlening te realiseren. Het primaire doel is dus kennis en ervaring opdoen en deze te delen met de SVB en de rest van de overheid.

We maken gebruik van de casus AKW aanvragen bij het doen van geboorte aangifte van het eerste kind. Bij de volgende kinderen hoeven ouders niks te doen, dan volgt een brief met de nieuwe bedragen. Het daadwerkelijk realiseren van deze mogelijkheid voor burgers zou een gevolg van dit project kunnen zijn maar is niet in scope en zou in een separaat project opgepakt moeten worden.

De kans op meer gemak voor nieuwe ouders

Bij het opstarten van dit experiment hebben we de aanname gedaan dat nieuwe ouders meer gemak willen en niet zitten te wachten om naast geboorteaangifte, online dan wel offline na een periode de aanvraag te doen voor Kinderbijslag. Men had toch al contact met De overheid? Kan dat niet makkelijker dachten wij. Door aan te sluiten bij het project Digitale geboorteaangifte zouden we deze aanname kunnen toetsen. Hier zat voor ons de kans in om dit te onderzoeken. Navraag bij de SVB leverde op dat over deze aanname geen negatieve signalen bekend waren door bijvoorbeeld klachten of feedback vanuit gebruikers van de Kinderbijslag. Een korte rondgang binnen ons eigen netwerk leverde wel op dat het wellicht makkelijker zou zijn maar de aparte aanvraag Kinderbijslag niet als een extra belasting werd ervaren, mede doordat de aanvraag Kinderbijslag klaar wordt gezet en deze als erg eenvoudig, simpel en begrijpelijk werd ervaren.

We kunnen niet alles tegelijk

Omdat we niet alle aannames tegelijk kunnen valideren focussen we eerst op de de aannames rond de burger en organisatie. We zijn daarom begonnen met de in onze ogen 5 belangrijkste aannames. Dit ook omdat we mensgericht ontwerpen. We zijn daarom begonnen met de mensen voor wie we het doen namelijk nieuwe ouders, zitten zij hier wel op te wachten. Daarnaast is het belangrijk om te weten of dit technisch en juridisch mogelijk is.

Onderzoek aan de hand van aannames

Aan de hand van onze 5 grootste aannames starten we verschillende onderzoeken om deze te valideren of te invalideren. Hieronder volgen onze aannames, inclusief onze aanpak en de resultaten hiervan.

We formuleerden aannames vanuit het perspectief van de burger (1), de organisaties (2), de techniek (1) en vanuit wet- en regelgeving (1).

Aanname 1: Ouders van een eerstgeboren kind beleven een hogere of gelijke huidige klantwaarde en geven een hoge (positieve) waardering voor de dienstverlening op het moment dat zij AKW kunnen aanvragen bij de aangifte van de geboorte (gevalideerd)

Voor deze aanname voerden wij gebruikersonderzoek (UX) uit, studenten van de Fontys Hogeschool voerden een een customer journey uit en ontwikkelden zij ook prototypes waarna diverse nieuwe ouders werden geïnterviewd.

Hieruit bleek dat nieuwe ouders niet de voorkeur geven aan het in één doen van geboorteaangifte en Kinderbijslag. Men gaat in eerste instantie voor de geboorteaangifte het liefste naar het gemeentehuis. Argument wat hier naar voren kwam was dat mensen trots zijn op hun kind en dit graag persoonlijk melden bij de gemeente. Er zijn ook ouders die het digitaal willen doen maar de met de geteste prototypes hebben we geen validatie kunnen doen om alles in 1 keer te doen. Mocht het in de toekomst gangbaarder worden om digitaal aangifte te doen van de geboorte zal de behoefte wellicht groeien om hierin ook de aangifte Kinderbijslag te doen maar dit zal dan opnieuw moeten worden onderzocht. Er zijn nog niet veel gemeenten die het digitaal doen van geboorteaangifte ondersteunen.

Deze aanname hebben wij niet gevalideerd.

Aanname 2: De directie van de SVB en RVB vind het aanvragen van AKW bij het doen van geboorteaangifte ook passen in de visie van één overheid. Het is een aanname dat we hier dezelfde interpretatie van hebben.

Voor deze aanname hebben we een korte toets gedaan bij enkele Directieleden en 1 lid RvB. Daaruit kwam dat dit zeker past binnen de visie van één overheid. Wel met de kanttekening dat gevalideerd wordt dat burger, de mensen voor wie we het doen het ook willen en het niet als enige optie zal worden aangeboden.

Deze aanname hebben wij gevalideerd.

Aanname 3: Organisatorisch kunnen we samenwerken tussen de SVB en gemeenten zodat gezamenlijke dienstverlening rond de levensgebeurtenis “geboorte van een kind” duurzaam uitgevoerd kan blijven worden.

Hiervoor hebben we onderzoek gedaan vanuit het proces Kinderbijslag bij de SVB en samenwerkingsverbanden tussen bijvoorbeeld de Gemeente Haarlem en de SVB.

Hieruit kwam naar voren de processen van de SVB een extra manier van aanvragen op dit moment niet toelaten. Dit komt onder andere door een batch proces voor het klaarzetten van de aanvraag Kinderbijslag waar nieuwe ouders over geïnformeerd worden. Dit zal in de toekomst veranderen zodra de technische infrastructuur dit aankan. Ook is het niet wenselijk om per gemeente afspraken te maken hoe gegevens uit te wisselen maar dit altijd in collectief af te spreken.

Deze aanname hebben wij deels gevalideerd.

Aanname 4: Technisch kunnen gemeenten en de SVB hun processen voor geboorteaangifte en aanvraag AKW aan elkaar koppelen.

Hiervoor hebben we onderzoek gedaan vanuit het technische architectuur de SVB.

Hieruit kwam naar voren de technische infrastructuur en processen die daarachter draaien van de SVB een extra manier van aanvragen op dit moment niet toelaten. Dit zal in de toekomst veranderen zodra de technische infrastructuur dit aankan. Ook is het niet wenselijk om per gemeente afspraken te maken hoe gegevens uit te wisselen maar dit altijd in collectief af te spreken.

Deze aanname hebben wij deels gevalideerd.

Aanname 5: Juridisch gezien (AVG, Grondslagen, Aansprakelijkheid, verwerking verantwoordelijkheid) mogen we AKW laten aanvragen door burgers tijdens het doen van geboorte aangifte.

Uit een collegiale toets bleek dat er geen juridische bezwaren zijn om dit te doen zolang de huidige gegevens verwerking intact blijft via het huidige proces bij de SVB. Mochten er andere manieren van gegevensverwerking gaan plaatsvinden zal er een uitgebreid juridisch onderzoek moeten plaatsvinden.

Deze aanname hebben wij gevalideerd.

Conclusie & vervolg

De belangrijkste uitgangspunt voor dit onderzoek is toch of de mensen om wie dit gaat, nieuwe ouders, zitten te wachten op deze nieuwe manier van geboorteaangifte in combinatie met het aanvragen van Kinderbijslag. Uit dit onderzoek blijkt dat de mensen die wij hebben geïnterviewd hier niet op zitten te wachten. Daarnaast is het vanuit de huidige processen en technische mogelijkheden niet mogelijk het aanvragen van Kinderbijslag te combineren met het doen van geboorteaangifte.

Op basis hiervan zijn we dan ook niet doorgegaan met ons onderzoek. De leerpunten nemen we wel mee naar de toekomst want het vergroten van gebruikersgemak en werken vanuit 1 overheid is een groot speerpunt van Novum en de SVB.

Discussie

Na dit onderzoek zijn we tot de conclusie gekomen dat we voor nu voldoende hebben geleerd. Er zit potentie in de gedachtegang om het makkelijker te kunnen maken voor nieuwe ouders ook al is de behoefte nu niet perse groot. Dit kan in de snel veranderende wereld wel zo zijn. De technische infrastructuur is nog erg in ontwikkeling en zal de komende jaren in een rap tempo meer vorm krijgen door opkomende technologieën en trends. Om nog meer te leren over dit onderwerp zal er meer tijd en energie in moeten worden gestopt, aangezien het “probleem” niet valide is op dit moment is hier ook geen prioriteit voor vanuit verschillende partijen.

Kansen voor bestaande dienstverlening

Doordat nieuwe ouders steeds vaker bij gemeente de mogelijkheid krijgen om digitaal aangifte te doen van de geboorte zijn de mogelijkheden op het informeren op een digitale manier vergroot worden. Doordat de digitale geboorteaangifte veelal gestandaardiseerd zal worden is aansluiting hierbij niet lastig en zal dit kansen bieden voor nieuwere vormen van dienstverlening. We moeten immers zijn waar de mensen zijn voor wie we het doen.

Kansen voor nieuwe dienstverlening

Er zitten zeker mogelijkheden voor nieuwe dienstverlening zodra de technische infrastructuur hier ook geschikt voor is. Denk hierbij het bij alle gemeenten kunnen doen van digitaal geboorteaangifte waarbij de gegevensuitwisseling op realtime moet verlopen. Daarnaast zal er aan de kant van de SVB verzorgd moeten worden dat het realltime toevoegen en daardoor ook het klaarzetten van de bevorderde aanvraag mogelijk is.

Aanbevelingen

Voor nu stoppen we met dit experiment. Wat niet wegneemt dat er in de toekomst wel nog mogelijkheden zijn om de hobbels die we in onze aannames hebben opgeschreven blijven bestaan. Als je contact hebt met de overheid wil je alles het liefste in 1 keer regelen. De behoeftes van mensen veranderen continu net als de technische mogelijkheden. Daarom is de aanbeveling ook om dit in de gaten te blijven houden.